به گزارش فاطمه باقری خبرنگار تیترصنعت، صنعت فولاد، که بیش از ۵۰ درصد از تولید فلزات در ایران را به خود اختصاص داده، به عنوان یکی از محورهای اصلی در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی و تأمین نیازهای زیرساختی کشور شناخته می‌شود. در سال ۱۴۰۳، این صنعت با نوسانات قابل توجهی در تولید، صادرات و واردات روبرو بوده است.
وضعیت تولید فولاد در سال ۱۴۰۳
بر اساس گزارش‌ها، تولید فولاد ایران در سال ۱۴۰۳ به ویژه در پنج ماهه اول، با رشد ۶ درصدی در تولید مقاطع تخت فولادی و کاهش ۷.۹ درصدی در تولید بیلت و بلوم روبرو بوده است. تولیدات آهن اسفنجی به ۱۷.۵ میلیون تن رسید که افزایشی ۱۱.۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است. این رشد در بخش‌های دیگر نیز به وضوح دیده می‌شود؛ برای مثال، تولید کنسانتره سنگ آهن با رشدی ۹.۶ درصدی همراه بوده است.
در همین حال، میزان تولید فولاد میانی ایران در ۷ ماهه نخست سال ۱۴۰۳ به ۱۷ میلیون و ۳۸۴ هزار تن رسید که کاهش ۵.۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته را نشان می‌دهد. این کاهش عمدتاً به محدودیت‌های برق در فصل تابستان نسبت داده می‌شود؛ محدودیت‌هایی که در سال جاری حتی بیش از سال گذشته بود و منجر به کاهش ۱ میلیون و ۶۳ هزار تنی در تولید فولاد شد.
البته، تولید آهن اسفنجی با ۱۰.۴ درصد رشد به ۲۴ میلیون و ۵۵۴ هزار تن رسید. علت این رشد عمدتاً به بهره‌برداری از واحدهای جدید احیاء مستقیم در زمستان و بهار گذشته بازمی‌گردد. در عین حال، تولید بیلت و بلوم نیز با کاهش ۸.۸ درصدی به ۱۰ میلیون و ۶۱۰ هزار تن رسید.
چالش‌های صادرات و واردات فولاد
انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، آمار تولید، صادرات، واردات و مصرف فولاد کشور در ۶ ماهه سال ۱۴۰۳ را منتشر کرد که بر اساس آن، صنعت فولاد ایران یک نیمه از سال را با افت تولید، کاهش صادرات و نزول مصرف و البته افزایش واردات پشت سر گذاشته است.
در حوزه صادرات، صنعت فولاد ایران با افزایش حجم صادرات، اما کاهش ارزش آن مواجه بوده است. در پنج ماهه نخست سال، میزان صادرات محصولات فولادی با رشد همراه بوده اما به دلیل تغییرات نرخ ارز و شرایط بازارهای جهانی، ارزش این صادرات کاهش یافته است. از طرف دیگر، واردات محصولات فولادی نظیر تیرآهن و ورق‌های پوشش‌دار نیز کاهشی چشمگیر داشته است که نشان‌دهنده خودکفایی نسبی در این زمینه و تمرکز بیشتر بر تولید داخلی است.
نقش فولاد در اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی
صنعت فولاد یکی از بزرگترین حوزه‌های اشتغال‌زایی کشور است که با ایجاد فرصت‌های شغلی در زنجیره تولید از استخراج معدن تا فرآوری و صادرات، نقشی کلیدی در کاهش بیکاری و توسعه زیرساخت‌های کشور دارد. افزایش ۱۰.۲ درصدی تولید آهن اسفنجی در ۶ماهه ابتدایی ۱۴۰۳ در برابر کاهش ۵.۷ درصدی تولید فولاد میانی خبر خوبی برای فولادسازانی است که هنوز زنجیره خود را تکمیل نکرده اند. کاهش ۴ درصدی تولید گندله سنگ آهن همزمان با رشد ۱۶ درصدی صادرات آن موجب نگرانی تولیدکنندگان آهن اسفنجی است.
با این حال، نوسانات قیمت انرژی و مسائل مرتبط با قطعی برق، تأثیرات منفی بر تولید این صنعت داشته‌اند. در تابستان سال ۱۴۰۳، گزارش‌ها نشان داد که قطعی برق به ویژه در واحدهای تولیدی فولاد همچنان یکی از مشکلات بزرگ این صنعت است که موجب کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌ها شده است.
چالش‌ها و راهکارها برای توسعه پایدار
علی‌رغم این مشکلات، صنعت فولاد ایران با اتخاذ رویکردهای جدید برای بهینه‌سازی مصرف انرژی و استفاده از فناوری‌های نوین، تلاش می‌کند تا تاثیرات منفی را کاهش داده و نقش خود را در چرخه اقتصادی کشور بهبود بخشد. به عنوان مثال، برخی از شرکت‌ها با اجرای طرح‌های بهره‌وری انرژی و استفاده از منابع جایگزین، به دنبال کاهش وابستگی به انرژی برق هستند. این طرح‌ها نه تنها به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کنند بلکه به تحقق اهداف زیست‌محیطی و اقتصادی پایدار نیز کمک خواهند کرد.
در نیمه نخست امسال، محدودیت های فزاینده برق که تا مهرماه هم ادامه داشت، تولید ۶ ماهه فولاد میانی کشور را حدود ۱.۱ میلیون تن به ارزش بیش از ۴۵۰ میلیون دلار کاهش داده است. بیشترین نرخ افت تولید زنجیره فولاد در میلگرد، نبشی و ناودانی و شمش فولادی به ترتیب با ۱۱.۷ و ۹.۶ و ۸.۵ درصد کاهش بوده است.
جایگاه فولاد ایران در بازارهای جهانی
ایران با داشتن یکی از بزرگترین ذخایر سنگ آهن جهان و ظرفیت‌های تولیدی گسترده، جایگاه ویژه‌ای در بازارهای بین‌المللی فولاد دارد. اگرچه تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های صادراتی مانع از توسعه بیشتر صادرات فولاد شده، اما صنعت فولاد ایران با تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، سعی دارد تا این محدودیت‌ها را دور بزند. صادرات محصولات به کشورهای همسایه و افزایش سهم بازار ایران در حوزه خلیج فارس از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به بهبود وضعیت این صنعت کمک کند.
صنعت فولاد ایران در سال ۱۴۰۳ با چالش‌ها و فرصت‌های مهمی مواجه است. رشد تولید در برخی محصولات، افزایش صادرات و کاهش وابستگی به واردات، نشانه‌های مثبتی برای این صنعت به شمار می‌رود. با این حال، مسائل مرتبط با انرژی، محدودیت‌های صادراتی و نوسانات ارز از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی این صنعت هستند. با وجود این، صنعت فولاد می‌تواند با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و بهینه‌سازی مصرف انرژی، به چرخه اقتصادی کشور کمک کرده و به عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار ایفای نقش کند.
نظرات کاربران